PNÖMONİ
- 26 Ağu
- 2 dakikada okunur
Pnömoni, akciğer parankiminin enfeksiyöz bir ajan (bakteri, virüs, mantar vb.) ile invazyonu sonucu gelişen inflamatuvar yanıt ile karakterize bir alt solunum yolu enfeksiyonudur. Acil servislerde özellikle yaşlılar, komorbid hastalığı olanlar, bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler ve çocuklarda önemli morbidite ve mortalite nedenidir. Küresel ölçekte pnömoni, en sık hastaneye yatış nedenlerinden biridir ve sepsis tablolarının önemli bir kısmını oluşturur.
Türkiye’de toplum kökenli pnömoni (TKP) insidansı yılda 1.5–3.5 / 1000 erişkin olarak bildirilmiştir.65 yaş üstü popülasyonda bu oran 4–5 kat artar.Etkenler mevsime, yaş grubuna ve risk faktörlerine göre değişir.
Patofizyoloji
Pnömoni gelişiminde üç ana mekanizma vardır:
Aspiration: En sık yol; mikroorganizmaların orofarinksten alt solunum yollarına geçişi. Inhalasyon: Hava yoluyla bulaşan patojenlerin alveollere ulaşması (örn. Legionella, viral pnömoniler).
Normalde akciğerleri koruyan mukosilier klirens, öksürük refleksi ve alveoler makrofajlar bozulduğunda enfeksiyon kolay gelişir.
Anamnez ve Klinik Bulgular
Tipik semptomlar:
Ateş (>38°C)Üşüme-titremeBalgamlı öksürükPürülan balgam (yeşil/sarı)Plöritik göğüs ağrısıNefes darlığı
Atipik semptomlar:
Yaşlılarda: konfüzyon, iştahsızlık, halsizlikİmmünsüprese hastada: düşük ateş, hafif öksürükAtipik etkenlerde: kuru öksürük, miyalji, baş ağrısı
Sorgulanması gereken ek noktalar:
Yakın zamanda hastaneye yatış veya antibiyotik kullanımıSon 14 gün içinde ventilatör kullanımı (hastane kökenli pnömoni olasılığı)Sigara ve alkol öyküsüKronik akciğer hastalıkları (KOAH, bronşektazi)Aşı durumu (pnömokok, influenza)
Fizik Muayene
Pnömonide fizik muayene her zaman tipik olmayabilir, özellikle erken dönemde akciğer sesleri normal olabilir.
Olası bulgular:
Takipne (>20/dk)TaşikardiHipoksemi (SpO₂ < 90%)Oskültasyonda:Krepitan raller, Bronşiyal solunum sesleri
Tanı
Pnömoni tanısı klinik + radyolojik bulgular ile konur.
Acil serviste önerilen tanı basamakları: Laboratuvar:CBC (lökositoz veya lökopeni)CRP, prokalsitonin (ayırıcı tanıda yardımcı)Biyokimya (özellikle böbrek ve karaciğer fonksiyonları)Arter kan gazı (PaO₂ < 60 mmHg hipoksemi göstergesi)Görüntüleme:Akciğer grafisi: Konsolidasyon, infiltrasyon, interstisyel çizgilenmeBT: Atipik veya komplike vakalarda
Şiddet Değerlendirme ve Yatış Kararı
Pnömoni hastasında acil serviste en kritik adımlardan biri, hastanın yatış gereksinimini belirlemektir.
CURB-65 Skoru
Konfüzyon (bilinç bozukluğu)Urea > 7 mmol/LSolunum Sayısı ≥ 30/dkKan Basıncı (Sistolik < 90 mmHg veya Diyastolik ≤ 60 mmHg)Yaş ≥ 650–1: Ayaktan tedavi 2: Hastane yatışı düşünülmeli ≥3: Yüksek risk – yatış + olası yoğun bakım
Tedavi
Pnömoni tedavisinde erken antibiyotik başlanması mortaliteyi azaltır. İdeal olarak tanıdan sonraki ilk 4 saatte başlanmalıdır.
Ayaktan tedavi (hafif, komplikasyonsuz):
Makrolid (azitromisin, klaritromisin)Levofloksasin
Yatış gereken hastada
IV beta-laktam + makrolid (örn. seftriakson 1-2 g IV + azitromisin 500 mg IV)Alternatif: Respiratuvar florokinolon (levofloksasin, moksifloksasin)
Ek destek tedavileri:
Oksijen desteği (SpO₂ < 92% ise)Ateş kontrolü (parasetamol)Sıvı desteğiGerekirse bronkodilatörler
Pratik İpuçları
Yaşlılarda ateş ve balgam olmayabilir, sadece konfüzyonla gelebilir.
İlk grafi normal olsa bile klinik şüphe varsa tekrar görüntüleme yapılmalı.
Antibiyotik öncesi kan kültürü alınması idealdir ama tedaviyi geciktirmemeli.
Sigara içen ve sık pnömoni geçiren hastalarda altta yatan malignite ekarte edilmeli.
EĞİTİM ÖNERİLERİ
AİLE HEKİMLİĞİ EĞİTİMİ
Aile hekimleri, aile hekimliği asistan doktorları ve acilde asm'de çalışan doktorlar, dhy'ye hazırlananlar için faydalı olacak birçok pratik bilgi ve dikkat edilmesi gereken konuya değinilen 8 derslik eğitim.
Toplam Süre: 519 dakika
Video Sayısı: 10
Erişim Süresi: 60 gün
EBOOKLARA GÖZ ATIN:
Yorumlar