top of page

HALK ARASINDA KÖYGÖÇÜREN; AMANİTA PHALLOİDES


Mantar zehirlenmelerinin sınıflandırması, yönetimi ve prognozu, öykünün başlangıcı ve semptomların ortaya çıkış süresine göre yapılabilir.

– Erken belirti gösteren mantar zehirlenmeleri (İlk 24 saat) Erken Mantar Zehirlenmeleri genellikle iyi prognozlu basit AGE tablosuyla seyrederken; Geç Mantar Zehirlenmeleri hayati tehdit edici özelliktedir.

Ölümcül mantar zehirlenmelerinin %90’ını oluşturan Amanita phalloides ile sıkça tüketilen zehirsiz bir tür olan Agaricus bisporus neredeyse aynı olduğu, şekil ve renk olarak birbirine çok benzeyen zehirli ve zehirsiz türlerin kolayca karıştırılabilir.  

Ülkemizde de sıkça karşılaştığımız mantarın zehirlenmesi hayatı tehdit edici boyutlardadır. (ADI ÜSTÜNDE KÖYGÖÇÜREN)


Klinik süreç

Zehirlenme, mantar tüketimini takip eden birkaç saat boyunca asemptomatik enkübasyon, ardından mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, diyare ve hatta şiddetli dehidratasyona dek olmak üzere ciddi gastrointestinal semptomlar ve sonunda çoklu organ işlev bozuklukları ile karakterize bir süreçtir.

İlk iki saat içinde ortaya çıkan semptomlar erken, altı saat ve üzerinde ortaya çıkan semptomlar geç başlangıçlı olarak sınıflandırılır. Geç başlangıçlı bulguları olan zehirlenmeler daha mortal seyretmektedir. 

Amanita phalloides zehirlenmesinde esas etkilenen organ karaciğerdir. AST, ALT ve bilirubinlerde ani bir yükselme ile karakterize akut karaciğer yetmezliği ana patofizyolojik özelliğidir.

Karaciğerle beraber böbrekler ve merkezi sinir sistemi de etkilenir.


TEDAVİ:

Amanita phalloides zehirlenmesinde tedavinin temel amacı, destekleyici tedaviyle yaşamsal fonksiyonların stabilizasyonunu sağlamaktır. Amatoksin zehirlenmesinin genel yönetimi, esas olarak karaciğer hasarına karşı potansiyel antidot tedavisini ve karaciğer naklini içerir.


Amatoksin emiliminin önlenmesi:

Amatoksinlerin gastrointestinal sistemden emilimini etkili bir şekilde azaltmak için hemen gastrik lavaj ve aktif kömür kullanılır.

Önerilen aktif kömür dozu her 4 saatte bir 50 gram veya 2 saatte bir 25 gramdır.

Amatoksinler toksikokinetiği nedeniyle doğrudan hepatotoksisiteye ve nefrotoksisiteye neden olur. Bu nedenle, intravenöz hidrasyon ve diürez ile toksik etkileri hafifletmeyi amaçlayarak kullanılabilir.

Bulantı, kusma ve diyare gibi erken gastrointestinal belirtiler nedeniyle hastaların çoğunda dehidratasyon mevcuttur. Yeterli böbrek fonksiyonunu sürdürmek ve geri dönüşümsüz karaciğer hasarını azaltmak için erken agresif sıvı resüsitasyonu çok önemlidir.


Potansiyel antidotlar:

C vitamini ve N-asetilsistein amatoksinin yaptığı lipid peroksidasyonunu dolayısıyla hücre zarı instabilitesi ve hücre ölümünü durduran antioksidanlardır.

N-asetilsistein, net bir tedavi protokolü olmamakla birlikte baz ülkelerdeki Ulusal Zehir Merkezi tarafından 15 dakikada intravenöz olarak 150 mg/kg, ardından 4 saatte 50 mg/kg ve ardından 16 saatte 100 mg/kg dozunda (ki bu 20-21 saat içinde 300 mg/kg demek) önerilmektedir.

C-vitamini antioksidan ve sitoprotektif özelliklidirler. C-vitamini 3 gr/gün iv olarak N-asetilsisteine ek olarak ve klinik iyileşme sağlanana dek önerilmektedir.


Karaciğer Nakli:

Amanita phalloides ile zehirlenen hastalar etkili bir şekilde tedavi edilmezse, bazı vakalarda ani ve ciddi karaciğer fonksiyon bozukluğu ile karakterize akut karaciğer yetmezliği gelişebilir. Sonuç olarak, hastaların hayatta kalmasını sağlamak için acil karaciğer nakline ihtiyaç duyulur.

Amanita phalloides ile zehirlenmiş hastalarda karaciğer transplantasyonu için altın kriter yoktur, ancak karaciğer transplantasyonunun kötü prognozlu hastalarda hayatta kalmaya faydaları bilinen tek yöntemdir.


Özet

Amanita phalloides zehirlenmesinin standart bir tedavi protokolü yoktur. Amatoksin zehirlenmesininin tedavisinde esas, destekleyici önlemler kullanılarak hayati fonksiyonların stabilizasyonu, karaciğer hasarlanmasının durdurulması, karaciğer rejenerasyonunun sağlanması ve eğer fulminan hepatik yetmezlik tablosu gelişiyorsa karaciğer transplantasyonu için zamanında harekete geçmektir.

Sırasıyla;

1.     Gastrik lavaj, intravenöz hidrasyon ve aktif kömür uygulaması dahil olmak üzere amatoksin absorpsiyonunun önlenmesi (aktif kömür dozu her 4 saatte bir 50 g)

2.     Diürez- erken agresif sıvı resüsitasyonu

3.     C-vitamini ve N-asetilsisteinin klinik iyileşme sağlanana dek verilebileceğinin,

4.     Son olarak, fulminan karaciğer yetmezliği olan Amanita phalloides ile zehirlenmiş hastalarda hayatta kalmayı sağlayabilecek tek yaklaşımın karaciğer transplantasyonu olduğunun akılda tutulması gerekir.


 

 

EĞİTİM ÖNERİLERİ

 

AİLE HEKİMLİĞİ EĞİTİMİ

Aile hekimleri, aile hekimliği asistan doktorları ve acilde asm'de çalışan doktorlar, dhy'ye hazırlananlar için faydalı olacak birçok pratik bilgi ve dikkat edilmesi gereken konuya değinilen 8 derslik eğitim.


Toplam Süre: 519 dakika

Video Sayısı: 10

Erişim Süresi: 60 gün





 

EBOOKLARA GÖZ ATIN:










175 görüntüleme0 yorum

İlgili Yazılar

Hepsini Gör

Comentários


bottom of page