Kızamık, dünya çapında ortaya çıkan oldukça bulaşıcı bir virüs hastalığıdır. Ateş yüksekliği, öksürük, nezle ve konjunktivit ile karakterizedir ve bunu da ekzantem (deri döküntüsü) takip eder. Maruz kalmanın ardından, duyarlı bireylerin yaklaşık %90'ı kızamık geliştirebilir.
KLİNİK BULGULAR
· İnkübasyon (kuluçka) süresi: Kızamığın kuluçka süresi 6-21 gündür; solunum mukozası veya konjonktiva yoluyla virüs girişinden sonra başlar. Önce bölgesel lenfatik dokulara yayılır, sonra ilk viremi yoluyla diğer retiküloendotelyal bölgelere yayıldığı bilinir. Bulaşıcılık süresinin, döküntünün ortaya çıkmasından önceki 5 gün ile sonrasındaki 4 gün arasında olduğu tahmin edilmektedir.
· Prodrom: 2-4 gün sürer ancak 8 güne kadar devam edebilir; tipik olarak ateş, halsizlik, iştahsızlık, ardından konjonktivit, nezle ve öksürük gibi semptomların ortaya çıkmasıyla tanımlanır. Solunum semptomları, mukozal inflamasyondan kaynaklanır. Ateş tipik olarak mevcuttur ve 40ºC'ye kadar çıkan ateş görülebilir. Prodromal semptomlar tipik olarak ekzantem ortaya çıkmadan birkaç gün önce şiddetlenir.
· Enantem (mukozal lezyonlar): Ekzantemden yaklaşık olarak 48 saat önce hastalarda Koplik lekeleriyle karakterize lezyonlar gelişebilir; bunlar 1-3 mm beyazımsı, grimsi veya mavimsi bir tabana sahip kabarıklıklar olup, tipik olarak azı dişlerinin karşısındaki bukkal mukozada görülür, "Kırmızı zemin üzerinde tuz taneleri" olarak tanımlanmıştır. Koplik lekeleri birleşebilir ve genellikle 12-72 saat sürer. Koplik lekeleri genellikle egzantem göründüğünde kaybolmaya başlar. Kızamık şüphesi olan hastalarda klinik tanının doğruluğunu artırabilecekleri için Koplik lekelerini dikkatle araştırmak önemlidir. Ancak bu bu lezyonlar tüm kızamık hastalarında görülmez.
· Egzantem (deri döküntüsü): Kızamık ekzantemi, ateşin başlamasından yaklaşık 2-4 gün sonra ortaya çıkar; klasik olarak yüzde başlayan ve boyun, üst gövde, alt gövde ve ekstremiteleri içerecek şekilde sefalokaudal (baştan ayağa), santrifüjal olarak yayılan eritematli, makülo-papüler, beyazlaşan bir döküntüden oluşur. Çocuklarda, döküntünün boyutu ve birleşme derecesi genellikle hastalığın ciddiyeti ile ilişkilidir. Avuç içleri ve ayak tabanları nadiren tutulur. Döküntünün kraniyalden kaudala ilerlemesi kızamığın karakteristiğidir.
· Klinik iyileşme tipik olarak döküntünün ortaya çıkmasından sonraki 48 saat içinde ortaya çıkar. 3-4 gün sonra, döküntü kahverengimsi bir renge dönüşür ve solmaya başlar, ardından daha ciddi şekilde etkilenen bölgelerde ince pul pul dökülmeler başlar. Döküntü genellikle 6-7 gün sürer ve ortaya çıktığı sırayla kaybolur.
· İyileşme ve bağışıklık: Öksürük, kızamıktan sonra 1-2 hafta daha devam edebilir. Döküntünün 3.-4. gününden sonra ateşin ortaya çıkması, kızamıkla ilişkili bir komplikasyonu düşündürür. Kızamık yeniden enfeksiyonuna ilişkin nadir raporlar olmasına rağmen, kızamık virüsü enfeksiyonundan sonra bağışıklığın ömür boyu olduğu düşünülmektedir.
LABORATUVAR BULGULARI
Kızamık enfeksiyonu sırasında trombositopeni, lökopeni ve lenfopeni görülebilir. Akciğer radyografisi interstisyel pnömoniyi gösterebilir.
KOMPLİKASYONLAR
Kızamık vakalarının yaklaşık %30'unda bir veya daha fazla komplikasyon meydana gelir. İshal en yaygın komplikasyondur; ölümlerin çoğu solunum yolu komplikasyonlarından veya ensefalitten kaynaklanmaktadır. Akut otitis media vakaların %5-10'unda görülür ve genç bireylerde daha yaygındır. Vaka ölüm oranının % 4-10 olduğu, kaynakların sınırlı olduğu ortamlarda komplikasyon riski artar. Kızamık komplikasyonları için yüksek risk taşıyan gruplar arasında bağışıklığı baskılanmış hastalar, hamile kadınlar, A vitamini eksikliği veya kötü beslenme durumu olan kişiler ve aşırı yaştaki kişiler yer alır.
TANI
Kızamık virüsü enfeksiyonu tanısı genellikle aşağıdakilerden en az birine dayanılarak konur:
· Serum kızamık (rubeola) IgM antikoru
· Serum kızamık (rubeola) IgG antikorunda 2 hafta arayla 4 kat artış (serokonversiyon)
· Nazofaringeal örnek, idrar örneği vb ters transkripsiyon polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile virüs RNA’sı saptanması.
Serum Kızamık IgM, tanıda kullanılan en yaygın laboratuvar yöntemidir, akut enfeksiyon için tanısaldır, ancak yanlış pozitifler nadiren ortaya çıkabilir. Kızamık önleyici IgM genellikle ekzantemin ortaya çıkmasından 3 gün sonra saptanabilir; ekzantemin ortaya çıktığı gün tespit edilemeyebilir. IgM genellikle ekzantemden yaklaşık 30 gün sonra saptanamaz. Kızamık IgG genellikle ekzantem ortaya çıktıktan yaklaşık 14 gün sonra pik yapar.
Kızamık virüsü RNA'sı heparinize kanda, nazofaringeal aspiratlarda, boğaz sürüntülerinde ve idrarda gerçek zamanlı ters transkripsiyon polimeraz zincir reaksiyonu (rRT-PCR) ve geleneksel, RT-PCR ile saptanabilir . Viral RNA genellikle döküntü başlangıcından yaklaşık üç gün sonra bulunur.
AYIRICI TANI
Enantem, egzantem ve diğer ateşli hastalıklar ile ayırıcı tanıya girebilir.
TEDAVİ
Destekleyicidir; kızamık tedavisi için onaylanmış spesifik bir antiviral tedavi yoktur. Aşağıda tartışılan belirli ortamlarda A vitamini için bir rol vardır . Destekleyici tedavi A vitamini, ateş düşürücüler, sıvılar ve bakteriyel pnömoni ve orta kulak iltihabı gibi bakteriyel süperenfeksiyonların tedavisini içerir. Nöbetler ve solunum yetmezliği gibi diğer komplikasyonların tedavisi de gerekli olabilir.
ÖNLEME
Aşılama kızamık virüsünün bulaşmasının ortadan kaldırılmasına yol açmıştır. Sürü (toplum/kitlesel) bağışıklamanın %85-95'in üzerinde tutulması öenmlidir. İki doz halinde aşılama sonrası koruyuculuğun %96 civarında olduğu belirtilmektedir. İlk doz 12. ay-15 ay arasında, ikinci dozu ise 4-6 yaşlar arası yapılması önerilmektedir.
Yatan hasta ortamında, sağlıklı hastalarda döküntünün başlamasından sonraki 4 gün boyunca ve bağışıklığı baskılanmış hastalarda hastalık süresi boyunca hava yoluyla bulaşma önlemleri gereklidir. Duyarlı kişiler, kızamık olduğundan şüphelenilen veya doğrulanan hastaların odasına girmemelidir. Maruz kalan duyarlı kişiler, maruziyetten sonraki 5.-21. güne kadar semptom gelişimi açısından yakın izlemi yapılmalıdır. Ayakta tedavi ortamında, ateşli döküntü hastalığı olan hastalara ayrı bir bekleme alanına kadar eşlik edilmeli veya hemen özel bir odaya, tercihen diğer hasta bakım alanlarına göre negatif basınçta yerleştirilmelidir. Hem hastalar hem de personel uygun maskeleri takmalıdır. Kızamık virüsü havada 2 saate kadar asılı kalabilir; bu nedenle, şüpheli bir vakanın bulunduğu oda, hastanın ayrılmasından sonraki 2 saat boyunca kullanılmamalıdır.
UPTODATE’den yararlanılarak hazırlanmıştır (Erişim tarihi: 16 Haziran 2023)
Comments