KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ
- 11 Nis
- 2 dakikada okunur
KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ NEDİR?
Karbonmonoksit (CO) zehirlenmesi, renksiz, kokusuz ve tatsız bir gaz olan CO'nun solunması sonucu ortaya çıkan, hayati tehlike arz eden bir durumdur. CO, hemoglobine oksijenden yaklaşık 250 kat daha güçlü bağlanarak karboksihemoglobin (COHb) oluşumuna yol açar ve doku hipoksisine neden olur. Hücresel düzeyde mitokondriyal fonksiyonları bozar ve sistemik inflamasyona neden olarak çoklu organ yetmezliğine yol açabilir.
ETİYOLOJİ VE RİSK FAKTÖRLERİ
Sonbahar- Kış Aylarına Dikkat Et!
CO zehirlenmesi genellikle şu kaynaklardan kaynaklanır:
Yanlış çalışan veya havalandırılmayan ısıtma sistemleri (soba, kombi, şofben)
Kapalı alanlarda çalışan motorlu taşıtlar ve egzoz gazları
Yangınlar ve duman inhalasyonu
Endüstriyel maruziyet (metal eritme, kaynak işleri, fırınlar)
Su ısıtıcıları, ocaklar, şömineler ve mangallar
Nargile ve sigara dumanı (düşük seviyeli maruziyet)
Risk grupları arasında çocuklar, yaşlılar, hamileler, kalp ve akciğer hastalığı olan bireyler yer almaktadır.
PATOFİZYOLOJİ
CO, hemoglobine bağlanarak karboksihemoglobin (COHb) oluşturur ve oksijenin dokulara taşınmasını engeller. Bunun yanı sıra:
Mitokondriyal sitokrom oksidaz enzimini inhibe eder, hücresel oksijen kullanımını bozar. Bunun sonucunda oksidatif fosforilasyon engellenerek laktik asidoz ortaya çıkar.
Serbest radikal üretimini artırarak inflamasyona ve oksidatif strese neden olur.
Miyokardiyal depresyon ve hipotansiyon gelişebilir, iskemiye bağlı organ hasarı oluşur.
KLİNİK BELİRTİLER
Semptomlar maruziyet süresi, CO seviyesi ve bireysel duyarlılığa göre değişir:
Hafif Maruziyet:
Baş ağrısı (en sık semptom)
Baş dönmesi, bulantı, halsizlik
Kas ağrıları
Orta Dereceli Maruziyet:
Konfüzyon, koordinasyon bozukluğu
Göğüs ağrısı, nefes darlığı
Kalp çarpıntısı, taşikardi
Ağır Maruziyet:
Bilinç kaybı, nöbetler
Kardiyak aritmiler, hipotansiyon, şok
Koma ve ölüm
Geç Dönem Etkileri:
Nörolojik Hasar: Hafıza kaybı, dikkat bozukluğu, bilişsel fonksiyonlarda azalma
Parkinsonizm: Geç dönemde dopaminerjik nöron hasarına bağlı hareket bozuklukları
Psikiyatrik Bozukluklar: Depresyon, anksiyete, kişilik değişiklikleri
TANI
CO zehirlenmesi tanısında en önemli testler:
Arteryal Kan Gazı ile Karboksihemoglobin Seviyesi
Normal bireylerde <%3, sigara içenlerde <%10
%15 semptomatik maruziyeti gösterir
%25 ciddi toksisiteyi işaret eder
Pulse Oksimetre Güvenilir Değildir, çünkü standart pulse oksimetre ile bakılan oksijen saturasyonu düzeyleri arteryel kan gazındaki oksijen saturasyonuna göre yalancı yükseklik gösterir ve tanının atlanmasına sebep olabilir.
Elektrokardiyografi (EKG) ve Kardiyak Belirteçler (Trop-T, CK-MB), miyokard iskemisini değerlendirmek için gereklidir.
Beyin görüntüleme (BT veya MR), nörolojik defisitler varsa düşünülmelidir. Hipodens simetrik globus pallidus lezyonları görülebilir.
TEDAVİ
1. Hasta Güvenliği: Hasta hızla CO maruziyetinden uzaklaştırılmalıdır.
2. %100 Oksijen Tedavisi: CO’nun eliminasyon yarı ömrünü düşürür.
o Oda havasında CO’nun yarı ömrü ~5-6 saat
o %100 oksijen ile ~1 saat
o Hiperbarik oksijen ile ~20-30 dakika
3. Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBO):
o Karboksihemoglobin düzeyi > %25
o Gebelerde COHb >%15 ise
o Bilinç kaybı, akut miyokardiyal iskemi
o Nörolojik semptomlar varsa;
Senkop, konfüzyon/mental durum değişikliği, nöbet, koma, fokal nörolojik defisit
4. Semptomatik ve Destekleyici Tedavi:
o Kardiyak destek (IV sıvılar, inotropik ajanlar)
o Nöbet kontrolü (Benzodiazepinler)
o Nörolojik takip ve rehabilitasyon
TABURCULUK
Baş ağrısı, kusma ve artmış karboksihemoglobin düzeylerinde en az 4 saat %100 oksijen tedavisi ve takip sonrası semptomlar geriliyorsa taburcu edilebilir.
Önleme
CO zehirlenmesi önlenebilir bir durumdur. Şu önlemler alınmalıdır:
Kapalı alanlarda ısıtma cihazlarının düzenli bakım ve havalandırılması
CO dedektörlerinin kullanımı
Endüstriyel alanlarda uygun koruyucu ekipmanların kullanılması
EĞİTİM ÖNERİLERİ
AİLE HEKİMLİĞİ EĞİTİMİ
Aile hekimleri, aile hekimliği asistan doktorları ve acilde asm'de çalışan doktorlar, dhy'ye hazırlananlar için faydalı olacak birçok pratik bilgi ve dikkat edilmesi gereken konuya değinilen 8 derslik eğitim.
Toplam Süre: 519 dakika
Video Sayısı: 10
Erişim Süresi: 60 gün
EBOOKLARA GÖZ ATIN:
Commentaires