top of page

METANOL (SAHTE ALKOL) ZEHİRLENMELERİ



Metanol, renksiz, uçucu ve hafif tatlı bir alkol türüdür. Zehirlenme vakaları, genellikle ekonomik sebeplerle sahte içki üretiminde kullanılması, kazara tüketilmesi veya intihar amacıyla alınması sonucu ortaya çıkar.

Yasadışı alkol üretimi, küresel ölçekte metanol zehirlenmesinin başlıca nedenlerinden biridir.


PATOFİZYOLOJİ:

Formik asit, karbondioksit ve suya metabolize edilir.       

Metanol, alkol dehidrogenaz enzimi tarafından formaldehite, ardından aldehid dehidrogenaz tarafından formik asite metabolize edilir.

Formik asit, metanol toksisitesinin temel sorumlusudur ve anyon açıklı metabolik asidoz ile oküler toksisite gibi belirtilere neden olur. Formik asit, karbondioksit ve suya dönüşerek metabolize edilir.

Metil alkol zehirlenmesinin nörolojik bulguları presinaptik GABA, NMDA ve glutamat reseptörlerinin inhibisyonu ile GABA seviyesinin artmasıyla ortaya çıkar.




KLİNİK:

Metanol zehirlenmesi belirtileri, erken dönemde genellikle non-spesifik iken, geç dönemde daha belirgindir. Erken dönemde bulantı, kusma ve karın ağrısı gibi gastrointestinal belirtiler ön plandadır.


Alkol tüketimine bağlı sarhoşluk belirtileri hastaların hikaye alınmasını zorlaştırabilir.

  • Görme Bozuklukları: Bulanık veya çift görme, fotofobi, hatta körlük.

  • Artmış Anyon Açıklı Metabolik Asidoz

  • Nörolojik Belirtiler: Bilinç bozukluğu, nöbet, koma.

  • Diğer: Sarhoşluk hali, baş ağrısı, halsizlik, bulantı, kusma, artmış osmolar açık.


Hastalarda baş ağrısı, santral sinir sistemi depresyonu, koma, nöbet ve ataksi görülebilir. Bilinç değişikliği olan hastalarda mutlaka görüntüleme önerilmektedir. Bu hastalarda, putaminal nekroz, intrakraniyal kanama (SAK, putaminal intraparankimal kanama) gelişebilir.

Metanol zehirlenmesine bağlı göz bulguları, formik asidin etkisiyle ortaya çıkar. Bulanık görme, sarı benek, fotofobi ve sisli görme gibi şikayetler yaygındır ve genellikle 48-72 saat içinde belirginleşir.

Metabolik asidozun belirtisi olan takipne (örneğin Kussmaul solunum), pH’ın 7.0’ın altına düştüğü ve/veya bikarbonat düzeyinin 5 mEq/L’nin altına düştüğü durumlarda belirginleşir.


TANI:

1-Anyon Açıklı Metabolik Asidoz. Ancak normal anyon açıklı metabolik asidoz da metanol maruziyetini dışlamaz.

AA = Na – (HCO3+ Cl) formülü ile hesaplamaktayız. Normal Anyon Açığı (AA): 12±4 mEq/L’dir. 

2-Osmolar Gap Hesaplama: Diğer bir klasik laboratuvar bulgusu ise yükselmiş osmolar gap’tır. Osmolar gap şu şekilde hesaplanır:

Osmolar gap = Ölçülen serum osmolaritesi – Hesaplanan serum osmolaritesi

Hesaplanan serum osmolaritesi = 2 × [Na+] + [BUN] / 2.8 + [Glukoz] / 18 + [Ethanol (mg/dL)] / 4.6


TEDAVİ:

Metanol zehirlenmesi tedavisinde hızlı ve etkili bir yaklaşımla morbidite ve mortalite oranları azaltılabilir. Aşağıda tedavi protokolleri sıralanmıştır:

1. Acil Serviste İlk Müdahale:

  • ABC Değerlendirmesi: Hava yolu, solunum ve dolaşım kontrolü sağlanmalıdır.

  • Parmak Ucu Kan Şekeri: Hipoglisemi varlığını dışlamak için ölçüm yapılmalıdır.

  • Vital Bulguların Stabilizasyonu: Hasta stabilize edilmelidir. Bu, genellikle oksijen desteği, sıvı replasmanı ve gerekirse entübasyon ile yapılır.

  • Hipotansiyon Yönetimi: Başlangıçta kusma, sıvı kaybı ve vazodilatasyona bağlı görülürken ilerleyen dönemlerde ciddi metabolik asidoz ve çoklu organ yetmezliği gelişebilir. Bu nedenle yeterli miktarda kristaloid sıvı replasmanı yapılmalı ve gerektiğinde inotropik ilaçlar kullanılmalıdır.

2. Gastrik Lavaj ve Aktif Kömür: Metanol hızla emildiği için kullanımı genellikle gereksizdir.

3. Antidot Tedavisi:

  • Şüpheli metanol alımı öyküsüne ek olarak, aşağıdaki durumların en az ikisi varsa antidot tedavisi gereklidir:

    • Arteriyel pH <7,3 (metabolik asidoz)

    • Bikarbonat <20 mmol/L (hipokarbik metabolik asidoz)

    • Osmolar Açık >10 mOsm/L

    • Klinik Bulgular: Yüksek anyon açıklı metabolik asidoz ile birlikte gelen klinik bulgular (örneğin, bulanık görme, baş ağrısı, kusma) antidot tedavisini gerektirir.

3.1. Antidot Tedavi Seçenekleri:

  • Fomepizol ve Etanol gibi antidotlar, metanolün toksik metabolitlere dönüşümünü engelleyerek zehirlenmenin şiddetini azaltır.


    Etanol-İV:

    Etanol, alkol dehidrogenaz enzimi üzerinde metanol ile yarışarak formaldehit oluşumunu önler.

    • Yükleme Dozu: IV %10 etanol, 10 ml/kg.

    • İdame Dozu: IV %10 etanol, 1 ml/kg/saat. 

    Hemodiyaliz durumunda idame doz iki katına çıkarılır.


    Etanol-NG/ORAL:

    ü  Yükleme: %40’lık alkollü içkiden 2 ml/kg oral ya da NG’den

    ü  İdame: %40’lık alkollü içkiden 0,5 ml/kg/saat

    ü  Serum etanol düzeyi 1-2 saat aralıklarla takip edilmeli

    ü  Hemodiyaliz yapılan hastalarda etanol idame dozu iki katına çıkılmalıdır.

    • %40’tan fazla alkol içeren içkiler kullanılmamalıdır.

    • Kokusuz içkiler tercih edilmelidir.

    • Hesaplanan etanol miktarı nazogastrik (NG) sonda ile verilmelidir.

    • Etanol, meyve suyu ile karıştırılarak %20’lik çözeltide verilmelidir.


    Fomepizol:

    Alkol dehidrogenaz enzimine yarışmalı antagonist olarak etki eder.

    • Yükleme Dozu: 15 mg/kg.

    • İdame Dozları: İlk 48 saat içinde her 12 saatte bir 10 mg/kg, daha sonra 12 saatlik aralıklarla 15 mg/kg.

    ·         Tüm dozlar 100 cc SF ya da dekstrozlu solüsyonlar içinde 30 dakikada infüzyon şeklinde verilir.


    Hemodiyaliz:

    Hemodiyaliz, toksik maddelerin kandan hızla uzaklaştırılmasını sağlar ve asit-baz dengesini düzeltir. Aşağıdaki durumlarda hemodiyaliz gereklidir:

    HD Endikasyonları:

    1)      Şiddetli metanol zehirlenmesi bulgularından en az biri (Koma Nöbet Yeni gelişen görme defekti)

    2)      Metanol zehirlenmesinin neden olduğu metabolik asidoz (Kan pH ≤7.15 ve/veya yeterli destek ve antidot tedavisine rağmen dirençli metabolik asidoz)

    3)      Böbrek fonksiyonu bozukluğu

    4)      Eğer serum metanol düzeyi bakabiliyorsanız;

    ·         Metanol düzeyinin 50 mg/dl üzerinde olması

    ·         Fomepizol tedavisi verilenlerde 70 mg / dL> veya 21.8 mmol / L

    ·         Etanol tedavisi verilenlerde 60 mg / dL> veya 18.7 mmol / L

     

    Bikarbonat Tedavisi:

    • Asidozun şiddetine göre, IV bikarbonat aralıklı boluslar halinde uygulanabilir. Hedef pH değeri 7.45-7.50 olmalıdır.

    • Başlangıçta 1-2 mEq/kg bolus uygulanabilir ve ardından 150 mEq/L sodyum bikarbonat, %5 dekstroz içinde 1-2 defa verilebilir.


    TABURCULUK-İZLEM:

    Metanol zehirlenmesi şüphesiyle izlenen hastalar, osmolar gap, anyon gap ve kan gazı parametreleri normale dönene kadar 24 saat boyunca gözlem altında tutulmalıdır.

    Taburculuk Kriterleri:

    • Organ hasarı olmayan, hemodinamik olarak stabil hastalar.

    • Serum metanol konsantrasyonu 20 mg/dL’nin altında olanlar.

    • Normal pH, anyon gap ve osmolar gap değerleri olan hastalar.

    Yoğun Bakım Gerektiren Durumlar:

    • Asidoz, organ hasarı veya görme kaybı bulunan hastalar ve antidot alan hastalaryoğun bakım ünitesinde izlenmelidir.

 

 

EĞİTİM ÖNERİLERİ

 

AİLE HEKİMLİĞİ EĞİTİMİ

Aile hekimleri, aile hekimliği asistan doktorları ve acilde asm'de çalışan doktorlar, dhy'ye hazırlananlar için faydalı olacak birçok pratik bilgi ve dikkat edilmesi gereken konuya değinilen 8 derslik eğitim.


Toplam Süre: 519 dakika

Video Sayısı: 10

Erişim Süresi: 60 gün





 

EBOOKLARA GÖZ ATIN:










272 görüntüleme0 yorum

İlgili Yazılar

Hepsini Gör

Comments


bottom of page